Bevroren online: Multimedia CD-ROM (5)

De tekst CD-ROMs vormden voor uitgevers en informatieleveranciers enerzijds een vervanging voor online en anderzijds een nieuwe productmogelijkheid. Als zij online een online informatiedienst verzorgden, konden zij overschakelen op CD-ROM, zeker wanneer zij over minder actuele informatie beschikten. Maar ook kregen nieuwe elektronische uitgevers en informatieleveranciers de kans om voor de eerste keer tegen een redelijker prijs dan bij online producties producten op CD-ROM uit te geven.

AND producties voor het Headstart computerproject, 1992 (© foto Collection Jak Boumans, CD eigendom Collection Jak Boumans) 

Maar de tijd werd ook rijp voor andere dan tekst CD-ROMs, zowel technologisch als markttechnisch. Vanaf 1988 kwamen internationaal multimediatitels op CD-ROM beschikbaar. In Nederland leverde NIAM een multimedia schijf af met 26 interactieve bedrijfs- en productpresentaties. Multimedia groeide snel. In 1990 zette de hard- en software-industrie de MultiMedia PC standaard (MPC) neer. Voor de hardware-industrie was dit het signaal om te beginnen met het inbouwen van cd-romspelers in PCs. Dit had een groot effect op de verbreiding van spelers onder consumenten. Uitgevers en informatieleveranciers haakten hierop in door er demoschijven bij te leveren. Philips begon in Europa een campagne voor haar Headstart PCs en vroeg AND Software om hiervoor vijf cd-roms met software, spellen en naslagwerken zoals het Prisma Elektronisch Woordenboek en ANDRoute te produceren. In Nederland brak multimedia pas echt door in 1993. In mei van dat jaar publiceerde het blad CD-Media Review (uitgever Van Oorschot) in een kleurige eenmalige editie de stand van zaken met artikelen over CD Media en met een lijst van Nederlandse CD-ROM tekst en multimedia producties.

CD-Media Review, 1993 (© foto Collection Jak Boumans, tijdschrift eigendom Collection Jak Boumans)

Na de invoering van de multimediastandaard in 1990 schoot de verkoop van cd-romspelers omhoog. In 1990 lag het aantal nog op 1 miljoen spelers wereldwijd; twee jaar later was het spelerspark reeds gegroeid naar 4 miljoen cd-rom spelers. De Nederlandse markt voor cd-romspelers vertoonde een vergelijkbaar beeld met in 1991 het aantal van 50.000 CD-ROM spelers, in 1992 een toename tot  400.000 spelers en in 1998 rond 1.6 miljoen spelers. In 1991 waren er volgens de TFPL Directory on CD-ROM slechts 193 multimedia titels; in 1995 was dit aantal gegroeid tot 3.496 commerciële titels.

 

In Nederland werd door de directe bemoeienis van uitgevers met de productie en distributie van cd-roms via de boekhandels vanaf 1994 de kwaliteit van het titelaanbod dramatisch verhoogd. Waren in de voorgaande jaren de pc-winkels en benzinestations de distributiepunten geweest van spellen, softporno en software, met de boekhandel als distributiepunt zagen uitgevers mogelijkheden voor kwalitatief betere titels uit het buitenland, aangepaste en vertaalde (gelokaliseerde) titels en eigen nieuwe titels, al dan niet in combinatie met een boek. Verschillende boekwinkels begonnen vierkante meters vrij te maken voor multimedia producten; bovendien werden door warenhuizen als de Bijenkorf en V&D nieuwe winkelformules met boeken, CD-ROMs, CD-i en later DVDs en computerspellen opgezet.


 

 

 

 

 

 

 

 

 



Boven: De Spectrum Encyclopedie, de eerste Nederlandstalige encyclopedie op CD-ROM, 1994 (© foto Collection Jak Boumans, CD eigendom Collection Jak Boumans)

Beneden: Kijk zo werkt het, vertaald uit het Engels, VNU Interactive Media ,1996 (© foto Collection Jak Boumans, CD eigendom Collection Jak Boumans); Escher Interactief, A.W. Bruna (© foto Collection Jak Boumans, CD eigendom Collection Jak Boumans)

De prijzen voor de consumententitels daalden na 1995 snel van 200 gulden tot onder de 100 gulden. De prijs van audio cd’s was hierbij richtinggevend. Het was tenslotte niet te verkopen dat het audioschijfje 40 gulden of minder kostte en een cd-rom 180 gulden. Bovendien werd de prijsvergelijking doorgetrokken naar de prijs van boeken.

 

Door de introductie van internet in 1994 kwam multimedia ook online beschikbaar. Het duurde even voordat er goed gebruik gemaakt werd van online multimedia, maar rond de eeuwwende werd duidelijk dat er voor uitgevers zoals VNU Interactieve Media en Uitgeverij Het Spectrum geen toekomst meer was voor multimedia CD-ROMs.