Top 2000: David Bowie en management by e-mail

De Top 2000 is weer in volle gang. Weer tijd voor oude bekenden. Zo ook voor David Bowie. Hij bracht in het afgelopen jaar zijn nieuwste plaat op de markt. De titel: The Next Day . David Bowie wordt oud en eschatologisch, wachtend op de volgende dag, het verlangen naar het groene gras aan de andere kant van het leven, denk ik.

Maar aan het begin van de jaren tachtig was hij erg vooruit, zoals ik uitvond. Ik werkte in 1983 voor de Nederlandse uitgeverij VNU in Londen. Het bedrijf was net begonnen met een nieuwe dochteronderneming in het Verenigd Koninkrijk, gespecialiseerd in computer publicaties. Naast gedrukte tijdschriften, had het bedrijf de intentie te starten met databasepublishing. Daartoe kocht concern een bedrijf in Bournmouth met naslagwerken op hardware en software. Deze boeken werden nog steeds geproduceerd in een ouderwetse manier, loodzetten. Dus nieuwe manieren moesten ontwikkeld worden om deze informatie in een database te zetten en de boeken efficiënter te produceren en uiteindelijk online te zetten. Dit was meer dan tien jaar vóór internet.

Ik werd gevraagd door het management te werken aan deze ontwikkeling. Het betekende regelmatig vluchten naar Londen en vele gesprekken met pioniers in het database en online uitgeefgebied, zoals de heren Patrick Gibbons en David Worlock. Ze worstelden ook met het opzetten van databases en het online marketing diensten aan mensen die misschien net een computer hadden aangeraakt, laat staan gezocht naar informatie.

Op een dag kreeg ik een uitnodiging voor een diner van een collega. Ik werd voorgesteld aan ene Don, een Amerikaanse freelancer, die een opdracht had om nieuwe diensten te ontwikkelen voor het e-mailsysteem van ITT Dialcom. Op dat moment waren e-mail en online databases nog gescheiden van elkaar. Als van e-mail naar een database wilde, moest je jouw computer opnieuw aan te melden bij de dienst. Het ITT Dialcom systeem was, echter, nieuw in twee aspecten: het e-mailsysteem was store-and-forward en het e-mail systeem was zo geconfigureerd, dat van het e-mailsysteem naar het  databasesysteem kon worden overgegaan. Don werkte met een TRS-80 Model 100, een van de eerste lichtgewicht laptops. Hiermee werkte hij aan de koppelingen van dochterondernemingen aan de computers van wereldwijde conglomeraten via e-mail en databases.

Maar ik ontdekte ook, dat hij andere bedrijfssystemen aan het verkennen was. Zo had hij ook rock bands als klant. Hij behandelde deze informatie vertrouwelijk. Maar op een dag liet hij zich ontvallen, dat een van zijn cliënten David Bowie was. In 1983 bereikte deze zanger een nieuw hoogtepunt in zijn populariteit met commerciële successen van de plaat Let's Dance, met nummers als Modern Love en China Girl. In 1984 ging Bowie op de Serious Moonlight Tour. Voor deze wereld tour had Don een rapportagesysteem ontwikkeld op basis van de organisatie: voorbereidingsteam, de roadies en het podiumteam, met allerlei functionaliteiten zoals e-mail voor contact en een spreadsheet-systeem voor de taken en financiële rapportage. (Vandaag zeggen mensen dat een dergelijk systeem moet werken in een wolk, maar dat was anders gezien het 32K interne geheugen van de TRS-80 Model 100). De tour duurde zes maanden. En elke keer wanneer de laatste noot van het David Bowie concert had geklonken, wist de directie van het management precies de inkomsten van de concertsessies en van de hele tour tot dan toe.

(Het contact heeft uiteindelijk ook gewerkt voor VNU Londen. Het bedrijf begon in 1984 met het online publiceren van de eerste dagelijkse elektronische nieuwsbrief in Europa , genaamd IDB Online, een blog avant la lettre voor de computer industrie, dat werkte op het ITT Dialcom systeem  en werd  gebruikt door de Telecom Gold berichtendienst van British Telecom.)

KIT ILS: van vakliteratuur tot pleepapier

Hoewel de zon schijnt , is het vandaag  een trieste dag in Amsterdam. Vandaag sluit de bibliotheek van het Koninklijk Instituut voor de Tropen. De laatste boeken -  enkele duizenden titels: dubbele boeken, tijdschriften en afgeschreven publicaties, voornamelijk Engels en Nederlandstalig - kunnen worden uitgezocht en meegenomen. Daarna komt de oud-papierhandelaar, die de restanten meeneemt om het te recyclen. Reeds eerder was de collectie wreed uit elkaar gerukt en in onderdelen ondergebracht in andere collecties variërend van de prestigieuze Bibliotheca Alexandrina in Egypte tot het Kennis- en documentatiecentrum Medische geschiedenis in Urk. Dat is dan het onherroepelijke einde van het KIT Information & Library Services (ILS).

In de tweede helft van de jaren tachtig heb ik te maken gehad met de afdeling ILS van het KIT. Ik werkte toen bij de Maatschappij voor Informaticadiensten (MID), een spin-off van VNU Systemen, die in 1986 actief werd en zich voornamelijk bewoog op de markt van elektronisch uitgeven. Tot het productenpallet behoorde CD-ROM. In 1987 produceerde het bedrijf de eerste proefplaat van de Juridische Databank van Kluwer Datalex en verzorgde vanaf juni 1988 de commerciële productie ervan. Verder produceerde het bedrijf in 1988 o.a. KIT Abstracts voor het Koninklijk Instituut van de Tropen, de CD-ROM versie van de online databank TROPAG & Rural (Tropical Agriculture).

TROPAG is een van de oudste Nederlandse online databanken met samenvattingen uit officiële publicaties en zgn. grijze literatuur over tropische landbouw in Afrika, Azië, het gebied van de Stille Oceaan en Midden en Zuid Amerika. De databank is ontstaan uit een tijdschrift waarin de samenvattingen van artikelen uit wetenschappelijke tijdschriften werden gepubliceerd. De teksten werden gezet bij de grafische bedrijven van Samsom Uitgeverij. Daar werd in de tweede helft van de jaren zeventig reeds teksten in een computer ingevoerd met een ponsband. Wanneer de tekst eenmaal was opgeslagen kon er een magneetband van worden gemaakt die per snailmail naar gastheercomputers (tegenwoordig zou je zeggen servers) gestuurd konden worden. In die tijd waren dat de Amerikaanse informatiediensten Dialog, SDC en BRS. De databank is  ook nog een korte tijd (1981-1983) opgenomen geweest in de portfolio van de Nederlandse gastheercomputer Samson Data Systemen (SDS) in Alphen aan de Rijn.

Online was echter kostbaar en zeker voor de zich ontwikkelende landen.  Ook waren de telecomverbindingen een groot technisch probleem voor die landen. Het gebruik van de online databank was dan ook niet overweldigend. De komst van de CD-ROM bood dan ook een ander perspectief voor een tekstdatabank. Hoewel PCs met CD-ROM spelers niet direct in overvloed beschikbaar waren in de tweede helft van de jaren tachtig, wist de afdeling ILS van KIT onder leiding van Hans van Hartevelt in korte tijd meer CD-ROM spelers uit te zetten in zich ontwikkelende landen dan er in 1987 in Nederland beschikbaar waren.  MID kreeg de opdracht om de tekst CD-ROM te produceren. Aangezien de CD-ROM productiesoftware nog in de kinderschoenen stond, duurde de productie en met name de mastering langer dan verwacht. Maar toen ging de CD-ROM ook de wereld over.

Het TROPAG & Rural bestand bestaat nog steeds, maar is nu opgenomen in de portfolio van CD-ROM producten van CAB International en online beschikbaar via Wolters Kluwer dochter OVID. Het zal een pijnlijke herinnering blijven aan de rijke stroom van vakliteratuur, waarvan de laatste overgebleven boeken en tijdschriften gerecycled zullen worden “tot pleepapier” (Tommy Wieringa).