Op 1 januari 1984 werd Almere met 33.037 inwoners (per 1 december 2023: 226.341 inwoners) officieel een gemeente met een gemeentewapen. Op 2 januari 1984 werd de burgemeester en de gemeenteraad geïnstalleerd. De installatie van twee leden van de Centrum Partij werd uitgesteld tot 16 januari. Die avond werden zij ondanks rellen alsnog geïnstalleerd.
De naam van de stad
In 1959 besloot de regering om in plaats van de Markerwaard eerst van de Zuidelijke IJsselmeerpolder nieuw land te maken en daar woningen te bouwen. Dat besluit betekende niet dat alles verder rond was. Er waren nog een hoop haken en ogen, mitsen en maren. Want niets was vanzelfsprekend. Niet de locatie van de stad, niet de opzet, niet de (toekomstige) omvang en niet te vergeten: de naam.
De Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders (RIJP) gebruikte aanvankelijk de werknaam 'Zuidweststad' voor de nieuwe stad. Maar er waren ook alternatieve namen ('IJmeerstad', 'IJdrecht', 'Nieuw Amsterdam', 'Eemmeerstad' en 'Flevostad') in omloop. Op de naam Almere kwam men heel simpel. In 1970 stond de officiële naamgeving van de nieuwe stad op de agenda van RIJP. Tot in de marge van een vergadering RIJPdirecteur Otto zich afvroeg of Almere een goede naam was.
De naam Almere verwijst naar één van de vroegere aanduidingen van de Zuiderzee, waarvan het restant nu dus IJsselmeer heet. Almere betekent waarschijnlijk het grote meer, Aelmare. Deze naam werd voor het eerst genoteerd door de Angelsaksische missionaris Bonifatius in 753 tijdens een zendingsreis, terwijl hij over dit "binnenmeer" voer.
Een variatie op Aelmere was: meer of zee met aal (paling), kortweg: Palingmeer. Maar deze naam werd verworpen.
De naam Almere was de naam, die menigeen aansprak. Bijna iedereen was tevreden met de naam Almere voor de te verrijzen polderstad. Alleen de burgemeester van Alkmaar protesteerde. Zijn stad heette vroeger Almere, voordat het via Alkmere en Alkmare uiteindelijk Alkmaar werd. De Alkmaarse burgemeester kon de machinerie echter niet stoppen. RIJP besloot tot Almere als officiële naam. In 1971werd de nieuwe naam voor het eerst gebruikt.
Gemeentewapen Almere (foto: Gert Schutte)
Het wapen van Almere werd ontworpen door G.A. Bontekoe. Sinds 16 maart 1981 was dit wapen het officiële wapen van ZIJP (Openbaar Lichaam Zuidelijke IJsselmeerpolders). Toen Almere per 1 januari 1984 een gemeente werd, werd het wapen overgedragen aan de nieuwe gemeente als rechtsopvolger van ZIJP.
Het wapen staat bol van de symboliek. Allereerst zijn de kleuren van de stad Amsterdam heel herkenbaar. De kleuren keel (rood) en sabel (zwart) verwijzen namelijk naar deze stad, waarvoor Almere de ‘overloopgemeente’ was. Het hart van het wapen is goud. Dat is de kleur van het wapen van Ir. Lely, net als de witte lelie in het zeil. Zo eert het wapen de ingenieur die het grootse plan voor de afsluiting van de Zuiderzee ontwierp. Het schip is een kogge, een goederenschip, waarvan een vergaan exemplaar in 1986 in de Kruidenwijk is opgegraven. De twee schildhoudende zeepaarden symboliseren de band van Almere met het water. Het wapen is getooid met een gouden kroon van drie bladeren en twee parels.
Installatie burgemeester en gemeenteraad
Op 1 januari werd Almere officieel een gemeente. De eerste burgemeester Han Lammers, oud wethouder van Amsterdam en oud landdrost van het RIJP, werd op 2 januari 1984 geïnstalleerd als burgemeester. Dezelfde avond volgde de installatie van de gemeenteraad, gekozen in 1983. De installatie van twee gekozen raadsleden van de Centrum Partij werd uitgesteld in verband met onzekerheid over hun woonplaats. Zij werden uiteindelijk op 16 januari ondanks rellen geïnstalleerd.
Zie de video van de installatie van Han Lammers als burgemeester van de nieuwe gemeente Almere: https://www.youtube.com/watch?v=DAKBCH_NVjE&t=3s
Deze video was tevens de openingsuitzending van Almere TV (Stadsarchief Almere)
Jak Boumans
Schrijver De Allereerste Almeerder: Wim Leeman, een uitgave van Humanitas Levensboek.