Iedere verkiezing
heeft zijn verliezers; zo ook met de verkiezing van de Culturele Hoofdstad 2018. Leeuwarden mag
zich met de Maltese stad Valletta Culturele Hoofdstad 2018 noemen. De Friese hoofdstad is
uiteraard blij met de verkiezing en steden als Maastricht, Den Haag, Utrecht en
Eindhoven likken hun wonden. Al die steden hebben geld gestopt in plannen en
een uitgebreid document met plannen (zie bidbook Leeuwarden).
Herbouw Philips paviljoen
In al die documenten
met plannen zijn fascinerende plannen terug te vinden. Zo bevat het Eindhovens
document het plan om het Philips paviljoen van de Expo 1958 te herbouwen in de
wijk Strijp-S. De Stichting
Reconstructie Philips Paviljoen 1958 wilde het markante gebouw laten herbouwen
voor 8,5 miljoen euro en had plannen om er een „levend laboratorium” in te
vestigen, waar kunstenaars en ontwerpers zouden kunnen beschikken over de
allerlaatste technologieën. Nu Eindhoven geen Culturele Hoofdstad wordt wil de
gemeente niet bijdragen aan de herbouw. De Stichting geeft zich zelf echter een
jaar de tijd om het benodigde geld bij elkaar te halen.
Waarom een herbouw?
Je kunt je
natuurlijk afvragen waarom een gebouw uit 1958 herbouwd zou moet worden. Er
zijn een paar redenen tegen en vóór te verzinnen. Je kunt natuurlijk zeggen,
dat de Expo ’58 al zijn monument in Brussel heeft met de bollenconstructie van
aluminium, het Atomium. Anderzijds kun
je argumenteren, dat het paviljoen een markant gebouw is, waarvan het ontwerp in
1958 zelfs futuristisch was. Leuk om zo’n retro gebouw in de wijk te hebben. Het
ontwerp was van de Iannis Xenakis in samenwerking met het bureau van de beroemde Franse architect
Le Corbusier. maar Le Corbusier ging akkoord met de sloop van het gebouw na
afloop van de Expo, omdat het niet vior de eeuwigheid ontworpen was. Het argument, dat het een nieuwe inspirerende omgeving zou worden voor
kunstenaars die de allerlaatste technologieën zouden gebruiken, is leuk,
maar ook een kostbare invulling. De echte reden voor de herbouw van
het Philips paviljoen is niet zozeer het gebouw, maar ook het project Poème Electronique. Geschiedkundig gezien markeerde dit project het begin van
multimedia en de overgang van analoge multiple media naar digitale multimedia.
Startpunt van multimedia
In dit bouwkundig
gewaagde paviljoen presenteerde Philips de eerste grootschalige
multimediavoorstelling. Voor de
wereldtentoonstelling wilde Philips de vooruitgang en innovatie
symboliseren: licht, geluid, elektronica en
automatisering. Het idee was afkomstig van Louis Kalff, de art-director van
Philips. Hij schakelde de Franse architect Le Corbusier in, die op zijn beurt de Griekse architect Iannis (Yean) Xenakis en de
Frans-Amerikaanse componist Edgar Varèse bij het project betrok. Iannis Xenakis
ontwierp het paviljoen, Varèse zorgde voor de muziek en L e Corbusier zou het licht en de beelden verzorgen.
Het grondplan van het paviljoen had de vorm van de
menselijke maag, met een oppervlakte van 1.000 m2 en een hoogte van 22 meter. De
bouwtechnologie was innovatief, aangezien de geometrische constructie bestond
uit pijpen en betonblokken. Het interieur was leeg en donker en bood een
staanplaats aan 500 mensen.
De bezoekers zagen een diashow met beelden die
rondom werden geprojecteerd, ondersteund door elektronische muziek uit 400 speakers.
De multimediashow duurde 480 seconden en verhaalde de geschiedenis van de
mensheid in beeld en geluid met afbeeldingen van de natuur, maskers van oude
culturen, wapentuig, kinderen, volwassenen, bejaarden, steden, geboorte, leven
en dood.
De opzet was een show te produceren en te
presenteren waarin beeld en geluid zich tot één geheel vermengde en een grootse
ruimtelijke ervaring bood (Gesamtkunst). Het spektakel begon met de
aankondiging: ‘Philips heeft automatische apparatuur ontworpen die een nieuwe
kunst met onbegrensde mogelijkheden inluidt, namelijk het elektronische
samenspel van licht, kleur, beeld, woord en muziek in de ruimte. Het ‘elektronisch
gedicht’ toont hoe onze steeds sterker gemechaniseerde beschaving streeft naar
een toekomstige nieuwe harmonie.’
De samenwerking tussen de kunstenaars was echter
minder krachtig dan verwacht mocht worden. Bovendien kwam de 75-jarige Varèse
in conflict met de geluidsexperts van Philips. Desondanks kwamen de bezoekers verbijsterd uit het paviljoen,
overweldigd door de beelden, geluiden en technologische hoogstandjes.
Het paviljoen, dat zes miljoen gulden (minder dan
drie miljoen euro) had gekost, werd na afloop van de wereldexpositie opgeblazen
en het creatief project verdween in de vergetelheid. In 2005 kon het Poème
Electronique opnieuw ervaren worden op een conferentie in Den Haag. De
diaprojectoren waren vervangen door een paar pc’s en de 400 speakers door
enkele surround boxen. De 480 seconden tellende show is nu te zien (niet te
ervaren) op YouTube en het Engelstalige filmpje.
(Fragment uit het
boek Toen digitale media nog nieuw waren – Pre-internet in de polder (1967-1997) door Jak Boumans).
Google startte
ooit met het zoekalgoritme BackRub, een software gebaseerd op een zoekprogramma
dat op Stanford University gebruikt werd. Dit zoekprogramma leunde sterk op
Booleaanse principes AND, OR en NOT, waarmee trefwoorden werden ingesloten of
uitgesloten. Dit was in die tijd geen probleem aangezien de gebruikers nog niet
zoveel ervaring hadden met zoeken. Ze gebruikte of een enkelvoudige zoekterm of
een meervoudige zoekterm. Maar in de loop van de jaren zijn de zoeker meer
bedreven geworden en geven nu concepten en woorden met meningen in. Hierdoor
worden de zoekacties langer en meer gecompliceerd en werd het zoekprogramma
minder effectief. Intussen wordt meer dan 90 procent van de zoekvragen
afgehandeld door het Hummingbird zoekalgoritme.
