E-boeken en luisterboeken: een goed vierde kwartaal 2016

CB heeft een nieuwe e-boekbarometer uitgebracht. Daarin zijn de ontwikkelingen op het gebied van e-boeken in het Nederlands taalgebied geïllustreerd voor het vierde kwartaal van 2016. Nieuw is het opnemen van de ontwikkeling rond luisterboeken en e-boekabonnementen; beide laten een procentuele groei zien in netto-omzet. E-boekverkoop en e-boekuitleningen blijven groeien (resp. 13% en 47% ten opzichte van vierde kwartaal 2015). Daarnaast is de groei van luisterboeken nu ook zichtbaar: 40% groei in netto-omzet ten opzichte van hetzelfde kwartaal in 2015.

Abonnementsdiensten e-boeken

In de e-boekbarometer geeft CB nu ook inzicht in e-boeken via abonnementen. De netto-omzetgroei ten opzichte van hetzelfde kwartaal in 2015 bedraag 948%. Belangrijk om daarbij te vermelden is dat eind 2015 pas de eerste abonnementsdiensten op de markt kwamen.

 Zo lanceerde boekwinkelketen Bruna lanceerde eind 2015 al Bliyoo, dat abonnees voor €9,95 per maand ongelimiteerd laat lezen. De bibliotheek van de dienst bevat 10.000 boeken, luisterboeken en stripboeken. Elly’s Choice is ook een boekenabonnement, maar bij deze dienst krijgen klanten voor €2,99 per maand keuze uit tien verschillende boeken. Het aanbod wisselt per maand.

Webwinkel Bol.com werkt ook aan een abonnementsdienst waarbij klanten voor een vast bedrag per maand e-boeken kunnen lenen uit een online bibliotheek. De dienst werkt samen met e-readerfabrikant Kobo aan de dienst, waarvan het abonnement €9,95 per maand zou gaan bedragen. Onduidelijk is hoe groot de Bol-bibliotheek zal zijn en of klanten ook onbeperkt boeken kunnen ‘lenen’. Wel wordt aangegeven dat Bol.com hoopt voor het einde van het jaar ‘enkele tienduizenden’ abonnees te hebben. 

Bronnen: persbericht CB en bericht Telegraaf.

Pionier van online gebruik in Nederland overleden

Nee, deze blogposting gaat niet over een bouwer aan de digitale snelweg, maar over een pionier van academisch online literatuuronderzoek. Op 11 januari 2017 is op 86 jarige leeftijd Guus Mathijsen overleden. Hij was vanaf begin 1970 als bibliothecaris van biomedische informatie van de Universiteit van Utrecht betrokken bij het invoeren van online literatuuronderzoek.

De universiteitsbibliotheek Universiteit van Utrecht was vanaf 1970 een van de lanceerbases  van online literatuuronderzoek. Op de universiteitsbibliotheek werkte Mathijsen samen met onder andere Guust van Wesemael, onderbibliothecaris van de universiteitsbibliotheek en mede-grondlegger van Picarta, de online versie van het landelijke bibliotheeksysteem, de Nederlandse Centrale Catalogus. Voor zijn vakgebied oriënteerde Mathijsen zich vanaf 1969 op  biomedische bestanden. In de VS was MEDLARS reeds beschikbaar in de National Library of Medicine. In Europa waren de bestanden beschikbaar via het Biomedical Documentation Centre van het Karolinska Institute in Stockholm. Nederland mocht hier ook gebruik van maken, maar eenvoudig ging het bevragen van de bestanden niet. De vragen werden opgestuurd, niet met e-mail, naar Zweden; daar werden ze op een ponsband gezet en een keer per maand als batch door MEDLARS verwerkt. In 1974 kreeg Mathijsen de bibliotheek Diergeneeskunde zover dat deze als eerste in Europa een terminalaansluiting op de computer in Zweden kreeg en de procedure voor online information retrieval vereenvoudigd kon worden.

In 1972 begon hij Excerpta Medica van Elsevier Science te gebruiken. Via een terminal, die werd gebruikt voor het Picarta project, werd contact gemaakt met het Excerpta Medica systeem in Amsterdam; tevens werd telefonisch contact gelegd met de systeemoperator in Amsterdam.

Samen met andere online retrieval pioniers zoals Charles Citroen (TNO) en Rik Molster (PUDOC) stelde hij voor om een online informatie instituut in Nederland op te richten. Maar daar is het niet van gekomen. Wel was dezelfde groep betrokken bij de oprichting in 1977 van VOGIN (Vereniging van Online Gebruikers in Nederland).

Het online zoeken in informatiebestanden werd in de jaren zeventig gedaan met het ASCII protocol en met commando’s en prompts. Toen in 1978 videotex zijn intrede begon te maken, bekeek Mathijsen, als een van de weinige online literatuuronderzoekers  deze elektronische bladertechnologie in het artikel Viewdata, online retrieval en catalogusautomatisering; algemene inleiding  (1979) en probeerde in te schatten in hoeverre deze technologie in de bibliotheek gebruikt kon worden.

Internet moet een feest zijn geweest voor Mathijsen, bioloog van huis uit. In 1979 deed hij de volgende observatie tijdens een congres: Het eerste netwerk is ontstaan bij een groep van organismen, waartoe het nederige zoetwaterpolypje behoort. Het was nog een zeer simpel en inefficiënt communicatiesysteem tussen zintuigcellen en spiercellen, omdat er nog geen coördinerende ganglia waren gevormd. De natuur heeft miljoenen jaren nodig gehad om dat wonder van opslag- en stuurcapaciteit voor te brengen, dat het centrale zenuwstelsel van de mens is. En wij maken nu het tijdvak mee dat extra-cerebrale geheugens worden gebouwd en communicatiesystemen worden ontworpen, die als zenuwbanen de continenten verbinden, waardoor de voorwaarden worden geschapen gebruik te maken van verzamelingen van kennis van een omvang die groter is dan ooit, die nog nauwelijks te bevroeden maatschappelijke effecten zullen hebben. (FOBID Bibliotheekcongres,  1979) 

Deze posting is gebaseerd op het artikel Van bioloog tot biblio-loog, een bio-bibliografische schets van Guus Mathijsen geschreven bij zijn afscheid als bibliothecaris door Kees Klijs.

Internet: einde aan nieuwe-mediatijdperk

Het inct.archief van de digitale geschiedenis

Twintig jaar geleden, in 1997, kwam er een einde aan het tijdperk van nieuwe media en begon tijdperk van de digitale media. De opkomst van internet was niet meer te stoppen.

Auteur: Jak Boumans