2014: een memorabel jaar

Het nieuwe jaar is nog maar net begonnen. Toch is 2014 voor mij al een jaar om te herinneren. Het is namelijk 20 jaar geleden dat internet voor consumenten haar echte entree maakte in Nederland. Op 15 januari 1994 opende de internetprovider De Digitale Stad (DDS) in Amsterdam haar deuren.

De Digitale Stad (DDS) kwam op zaterdagavond 15 januari 1994 in het nieuws met een interview van het Acht-uur journaal met Frank de Grave. DDS was een internetproject dat werd opgezet als discussieplatform in het kader van de gemeenteverkiezingen. Het project werd opgezet netactivisten (Hack-Tic), de gemeente en mede geïnspireerd door Marleen Stikker (De Balie), die de virtuele burgemeester van de stad werd. De stad was gebaseerd op de community networks (freenets) in de VS en Canada. Het model van de stad werd gekozen als metafoor.

Links: Eerste interface, tekst zonder grafiek; rechts: interface 3.0


 

 

DDS was een groot succes. In zes weken vroegen 10.000 mensen toegang aan tot de stad. Door bezoeken van de virtuele burgemeester aan organisaties, maar ook aan instellingen kreeg het project plaatselijk veel aandacht. Niet alleen mensen uit Amsterdam meldden zich aan, maar mensen uit het hele land (voor de gebruikers van d DDS computer hier een walk down memory lane: het modem geluid van de telefoonkoppeling 020-6225222). DDS ging 10 weken na de opening verder als intenetprovider. DDS opende in feite de deuren voor consumenten internet en op 1 januari 1997 telde Nederland 1 miljoen internetconsumenten.

Het succes van DDS was verrassend. Er bestond weliswaar een online en multimedia industrie in Nederland. Online databanken, zoals Kluwer Juridische Databank en de Informatiebank werden gebruikt voor wetenschappelijk, technisch en zakelijk onderzoek. Elektronische berichtendiensten zoals Memocom waren aparte, vnl. zakelijke diensten. Voor consumenten was er de informatiedienst Viditel, opgevolgd door Videotex Nederland. En voor amateurs waren er de Bulletin Board Systemen (BBS). Verder was er een begin van een multimedia industrie met tekst CD-ROMs, multimedia CD-ROMs en CD-i titels en een paar elektronische boeken. Maar deze industrie draaide slechts 100 miljoen gulden (45 miljoen euro) aan omzet en het aandeel van consumenten hierin was zeer gering.

Internet ontwikkelde zich echter separaat van deze industrie, vnl. via het academische netwerk SURF. Vanaf 1990 kwamen er internet providers en eind 1993 waren er ca. 295 bedrijven aangesloten op internet. In mei 1993 opende XS4ALL een internetdienst voor consumenten; alhoewel in de eerste twee dagen 500 consumenten werden binnengehaald, verliep de aanwas traag. DDS was de aanjager en werd een doorslaand succes.

Achteraf bezien, zijn een aantal factoren aan te wijzen voor dit consumentensucces.  

a.      Het aantal huishoudens met een PC was sinds 1985 gegroeid van 7 procent naar 34 procent in 1994.

b.      Mensen wilden meer kunnen doen met de PC dan spelletjes, tekstverwerken, administratie en encyclopedieën op CD-ROM opslaan.

c.      Internet kwam binnen als een verstorende technologie. Qua technologie moesten online en multimedia technologieën zich aanpassen of ze, bijv. videotex en CD-i verdwenen helemaal. Uit de betonmolen met verschillende technologieën bleef uiteindelijk internet en e-mail over. Op de achtergrond bleven ook teletekst en CD-OM bestaan, maar speelden geen rol van belang meer.  

© Electronic Media Reporting/Jak Boumans

 

d.      Voor consumenten was internet goedkoop vergeleken met online databanken. Bovendien was de internettechnologie gebruiksvriendelijker dank zij hypertext, had meer grafische mogelijkheden en had grotere  multimedia potentie (tekst, beeld, video en geluid). Bovendien werd internet gecombineerd met e-mail.

e.      Internet ontwikkelde zich niet binnen de bestaande industrie, maar in de wereld van universiteiten en wetenschappelijke instellingen. Bedrijven die internet geïnstalleerd hadden, bleken bovendien aantrekkelijk voor studenten na voltooiing van hun academische studie.

Voor wie meer wil weten over De Digitale Stad, ga naar Reinder Rustema's Engelstalige doctorale thesis.