Het Bivakhuisje op het tuinencomplex Water-Land in Almere heeft in het voorjaar van 2023 de status van gemeentelijk monument gekregen. Er is grondig onderzoek gedaan mede dank zij een bestand met krantenartikelen, documenten en foto’s. Niet beantwoord was de vraag welk gezin het nu enig overgebleven Bivakhuisje bijna tweeënhalf jaar bewoonde?
Foto: Indeling Bivakhuisjes
Het Bivak was een plaats in het huidige Almere Haven, waar acht houten stacaravans werden geplaatst in de drooggevallen polder. De stacaravans waren bestemd voor de gezinnen van drie politiemannen, twee GGD'ers, een PTT monteur belast met telecom, een monteur voor gas en licht en een bode van de Haak, een groep barakken voor ambtenaren, annex politie- en dokterspost tegenover het Bivak. De landdrost W.Otto reikte op 1 december 1975 de sleutels van de stacaravans uit aan de toekomstige Bivakbewoners.
Officieel zouden de gezinnen anderhalf jaar op het Bivak wonen. Maar de gezinnen hoefden niet zo nodig. De huur was laag. Maar in 1978 kregen de gezinnen de wacht aangezegd om te verhuizen naar
de stenen huizen of elders. Op 6 juli 1978 verliet het gezin van
politieman Wim Leeman de stacaravan met huisnr 2. En op 9 november
kwam uiteindelijk een pertinent einde aan het Bivak.
De stacaravans werden aangeboden aan tuin- en sportverenigingen. Dit was overigens tegen de zin van landdrost Han Lammers, die eerder liet weten dat de stacaravans behouden zouden moeten blijven als monument of zoals hij het zei: een oase in de nieuwe stad. Maar de stacaravans verdwenen. In 2016 werd in het kader van het Geheugen van Almere nog een poging gedaan om de huisjes op te sporen. Zes huisjes waren er niet meer. Wel waren er nog twee over, waarvan één op het terrein van de volkstuinvereniging De Kluitenduikers en de ander op het volkstuincomplex Water-Land. Het Bivakhuisje bij de Kluitenduikers, dat ooit bewoond werd door de politieman Wim Leeman en zijn vrouw Don van der Woude, heeft de verbouwing van een bestuursgebouw van de vereniging niet overleefd. Het huisje op het Water-Land complex staat er nog steeds; het heeft in al die jaren gediend als winkel, kantine en is nu een administratie- en bestuursgebouw van de tuinvereniging.
Welk gezin?
De eerste vraag is natuurlijk of dit een nummer uit de Bivaktijd was. Er zijn drie telefoonlijsten in het Stadsarchief. Op de lijst van het voorjaar 1977 komen zeven Bivakbewoners voor met hun particuliere nummers beginnend met 10, gevolgd door drie cijfers. Een telefoonnummer van de familie Kool, wonend op Bivak 5 ontbreekt op de lijst. De telefoonlijst bevat ook telefoonnummers, die beginnen met 11. Dat zijn allemaal telefoonnummers van bedrijven, die op dat moment werkzaam waren in Almere. Het telefoonnummer van het Bivakhuisje op Water-Land begint met een 11. Op basis van deze deductie werd tot augustus 2023 de voorzichtige conclusie getrokken: het laatste Bivakhuisje is bewoond is geweest door Gerrit Kool (72 jaar) en zijn vrouw Elly (67 jaar). Dit is aannemelijk te maken omdat het telefoonnummer 11171 een zakelijk nummer was. Gerrit Kool werkte als toezichthouder kabelwerk PTT. We hadden de gelegenheid om de vraag te stellen aan Gerrit Kool, die nog steeds met Elly in Almere woont. Hij herkende het telefoonnummer niet. Maar aangezien de telefoonnummers van de andere zeven gezinnen wel bekend zijn, was er ruimte voor een voorlopige voorzichtige conclusie: het is het huisje van de familie Kool.
De familie Gerrit en Elly Kool
In het levensboek De Allereerste Almeerder: Wim Leeman wordt precies verteld wanneer en hoe het echtpaar Kool hun stacaravan betrok. Vanaf de eerste sleuteluitreiking in het Bivak op 1 december 1975 waren zes stacaravans bewoond. De andere twee kregen een latere bewoning. Op 20 februari 1976 kwam het pasgetrouwde stel Gerrit en Elly Kool hun stacaravan op Bivak nummer 5 opeisen. Het paar was ’s morgens in Utrecht getrouwd en verscheen ’s avonds tegen elf uur in Almere Haven. Daar werd het paar opgewacht door een auto van de Rijkspolitie en een ambulance, beide met blauwe zwaailichten en gillende sirenes om de laatste kilometer af te leggen naar de woning in het Bivak. Uiteraard werd daar het bruiloftsfeest nog eens dunnetjes tot in de kleine uurtjes overgedaan.
(Foto: Familiearchief Kool)
Maar de Bivakbewoners hadden ook een aardigheidje bedacht voor het pasgetrouwde stel, zoals de Almere Post van 26 februari 1976 in geuren en kleuren vertelt: Onder de woning ter hoogte van de slaapvertrekken, had men een luidspreker gemonteerd en zodra de laatste lichten van Bivak nummer 5 gedoofd waren daverde het huis van luchtige carnavalsmuziek. Dat sloeg in, want binnen een paar seconden was het licht weer aan. Zonder resultaat werd naar de luidspreker gezocht, waarbij het de nieuwe bewoners wat vreemd voorkwam dat de muziek begon zodra het licht uitging. Pas vroeg in de ochtend werd het weer rustig in de polder.
In 1978 verhuisde het gezin Kool naar de Rozenwerf.
Einde zoektocht
Na het contact met de familie Kool, kreeg Boumans via Stadsarchief contact met een oud voorzitter van het tuinencomplex Water-Land, Hans van Lingen. Hij is betrokken geweest bij de schenking van het Bivakhuisje door de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders (RIJP). Gevraagd naar het telefoonnummer bevestigde hij dat het een zakelijk nummer voor noodgevallen was van de post-Bivak periode. Eerst bood het RIJP de stacaravan aan voor 1600 gulden, af te betalen in 3 jaar. Maar de RIJP kwam hierop terug en schonk het gebouwtje voor 1 gulden aan de volkstuinvereniging. Gevraagd naar de bewoner van het huisje werd Van Lingen verteld: de chauffeur van de ambulance. In het Bivak woonde twee GGD’ers, de heer Marcusse en de heer Van den Bos. Contact met de dochter van Bos, Aukje, maakte duidelijk, dat haar vader de ambulancechauffeur was. En daarmee was het gezin Van den Bos geïdentificeerd als de bewoners van het laatste Bivakhuisje met het adres Bivak 6. Aukje was 11 jaar toen zij op het Bivak kwam wonen en ging met de taxi naar school in Muidenberg. Toen het Bivak werd opgeheven is het gezin verhuisd naar de Parkwerf in Almere haven.
Foto links: Vader van den Bos en Aukje op 1 december 1975 (familiearchief Van den Bos; Foto rechts: Aukje (r) met Kees Ahles (l) op 9 september 2023
De cirkel is rond
Toch had Onno van den Bos een wens toen hij de deur van het Bivakhuisje achter zich dicht trok. In de Almare van 24 maart 1978 stelt hij het toch wel jammer te vinden, dat het Bivak uiteindelijk helemaal zal verdwijnen: Maar ik ben het wel eens met de uitspraak, die landdrost Lammers blijkbaar eens heeft gedaan, dat er van dat bivak een soort monument moest worden gemaakt. Op 9 september 2023 kwam de cirkel rond. Op 1 december 1975 mocht Aukje samen met haar vader en moeder in aanwezigheid van landdrost W. Otto de deur van het Bivakhuisje nr.6 openen. Op 9 september 2023 onthulde Aukje van den Bos samen met wethouder Kees Ahles het schildje dat de gemeentelijke monumentenstatus van het Bivakhuisje aangeeft.
Jak Boumans
Samensteller De Allereerste Almeerder: Wim Leeman; 2021, een Humanitas Almere Levensboek. Het boek is online beschikbaar via het Stadsarchief Almere.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten