De eerste Nederlandse cybernauten

Op 28 oktober 1977 werd VOGIN, oorspronkelijk de Nederlandse Vereniging van Gebruikers van Online Informatiesystemen, later de Nederlandse Vereniging van Gebruikers van Interactieve Informatiesystemen, opgericht. Een dag later werd de oprichtingsvergadering gehouden (zie foto's).

 

 

Zoals de slag bij de brug van Arnhem zijn veteranen kent, zo heeft online Nederland zijn eerste brigade van cybernauten. Die brigade was meer dan 20 jaar eerder actief dan de internetters.Op 9 oktober 2014 kwam de eerste brigade van cybernauten bij elkaar. 

Aanleiding was het opheffen van het Dr. Ir. Rik van Molsterfonds. Deze stichting ter nagedachtenis van een te jong gestorven online pionier en één van de oprichters van VOGIN (de Nederlandse Vereniging van Gebruikers van Online informatiesystemen) reikte vanaf 1984 tot 2004 een jaarlijkse prijs uit aan jong talent op het gebied van retrieval. Want zoeken in geautomatiseerde bestanden was een specialiteit; tenslotte bestond Google nog niet. Om iets te vinden moest men kennis hebben van een aantal zoektalen. Elke gastheercomputer, zoals dat toen nog in goed puriteins Nederlands heette – tegenwoordig host -, had zo zijn eigen taal.  De Amerikaanse online informatiediensten zoals Dialog, SDC en BRS en de Europese organisaties ESA-IRS en Dimdi. IBM had de taal Stairs, het Franse bedrijf Bull voerde Mistral en Kluwer Rechtwetenschappen kocht het zoekpakket Status.

Bij binnenkomst werd er natuurlijk schichtig rondgekeken naar de aanwezigen. Sommige mensen had ik al zo'n 20 jaar niet meer gezien. Ja, Charles Citroen, de peetvader van online in Nederland, was er. Hans van Harteveld, ex-hoofd bibliotheek Koninklijk Instituut voor de Tropen, liep er als winnaar van de penning in 1988 rond. Ruud Kuipers, oud voorzitter van VOGIN en ex Kluwer, was aanwezig. Hans van Nieuwkerk, ex CID-TNO en nu ondernemer in Hongarije, was toevallig in het land. Ook de directeur van de TU Delft bibliotheek Maria Heijne liep er rond evenals emeritus professor informatiewetenschap John MacKenzie Owen. Bovendien waren mevrouw Molster en twee dochters aanwezig. Alles bij elkaar waren er ca. 30 cybrarians aanwezig. Ook waren er een paar cybrarians te herdenken, die niet langer onder ons zijn zoals een oud-collega van mij bij Oosthoek Uitgeversmij, Dick Kaandorp, en Johan van Halm van Van Halm & Associates.   

VOGIN is ontstaan in de jaren zeventig, toen er al een hechte groep wetenschappers en documentalisten was bij bedrijven als DSM en AKZO, die online gebruikten voor onderzoek. TNO had zelfs een aparte afdeling online onderzoek, CID, onder leiding van Charles Citroen. Het ging niet allemaal vanzelf, er waren veel beginnersfouten, misverstanden en onbegrip, was het niet met de host-organisaties, dan wel met de PTT vanwege de datacommunicatie. De cybernauten experimenteerden zich vele slagen in de rondte en moesten veel zelf uitvinden. Om de ervaring te delen en een groep tegen hosts en de PTT te vormen, werd in 1977 de vereniging VOGIN opgericht en werd begonnen met cursussen voor het doorzoeken van databanken. In 1980 werd het eerste handboek Inleiding tot online literatuuronderzoek gepubliceerd, vanuit het VOGIN begeleid door Lieuwien Koster en Jan van den Burg. De vereniging is overgegaan in een stichting en behoort nu tot het Koninklijk Nederlandse Vereniging van Informatieprofessionals (KNVI). VOGIN verzorgt nu al 25 jaar cursussen onder het motto Zoeken is een vak.

Op internet is een pagina gewijd aan de Stichting Dr. Ir. H.C. Molster Fonds oftewel het Molsterfonds ter gelegenheid van de opheffing van het fonds is een korte terugblik gemaakt.  Via een link kan een pdf document gevonden worden met een geschiedenis van het fonds en een lijst van winnaars.