vrijdag 4 november 2011

Nederlandse digitale pionier Pierre Vinken overleden

Op vrijdag 4 november is Dr Pierre Vinken op 83-jarige leeftijd overladen. Vinken, qua opleiding neurochirurg, is een belangrijke pionier van digitale informatie in Nederland en uitgever met een visie geweest. Hij was een persoon met veel interesses en opinies. Zo schreef hij in literaire bladen, gaf zijn politieke opinie ten beste en was medeoprichter van het Republikeins Genootschap.

De verdiensten van Vinken voor de Nederlandse nieuwe media worden beschreven in het boek Toen digitale media nog nieuw waren – Pre-internet in de polder (1967-1997).

Naast zijn baan als neuro–chirurg in het Academisch Ziekenhuis in Leiden, werkte Pierre Vinken bij "Excerpta Medica, een internationale uitgeverij van ‘abstracts’ op medisch gebied. De uitgeverij beschikte over een vaste staf van 54 medische specialisten die redactionele verantwoordelijkheid droeg voor 35 ‘abstract’-tijdschriften en naslagwerken. De redactie produceerde samenvattingen van biomedische artikelen en bracht indextermen aan. Het archief bestond medio jaren zestig uit meer dan 1,3 miljoen Engelstalige uittreksels en een nog groter aantal indextermen. Ook werden de oorspronkelijke teksten van artikelen gekopieerd voor het archief.
Excerpta Medica kwam in 1966 onder leiding te staan van Dr Pierre Vinken. Toen Vinken directeur werd, kreeg hij te maken met een weinig efficiënt productieproces. Bovendien ontwikkelde hij snel grote plannen voor de uitgeefportefeuille, onder meer wilde hij het aantal ‘abstract’-tijdschriften uitbreiden.
In de praktijk kwam het erop neer dat een samenvatting in meerdere tijdschriften zou voorkomen. In het toenmalige productieproces betekende dit het telkens opnieuw zetten van de relevante uittreksels en indextermen. Bovendien streefde Vinken volledige consistentie in de indextermen na en om dat te bereiken moest de gecontroleerde termenlijst, de thesaurus Malimet ( Master List of Medical Terms) worden geautomatiseerd. In feite wilde Vinken meer productie met minder mensen. Ondanks het extra werk dat een grotere productie mee zou brengen, voelde hij niets voor uitbreiding van de typekamer waar de teksten en indextermen op linten voor de zetmachines werden geponst.
Nu was Vinken via zijn werk als neurochirurg in het Academisch Ziekenhuis in Leiden in contact gekomen met automatisering en met prof. Dr. A.R. Bakker, die een ziekenhuisinformatie-systeem (ZIS) aan het ontwikkelen was. Naar aanleiding van deze kennismaking werden in 1967 de technische specificaties opgesteld waaraan een systeem voor Excerpta Medica moest voldoen.
Op zijn zoektocht om zo’n systeem daadwerkelijk te realiseren, kwam Vinken in aanraking met Frans van der Walle, een vliegtuigbouwkundig ingenieur. Deze adviseerde hem bij de aankoop van een computersysteem, vier geschakelde NCR 315-machines. In een volgende stap werden alle zet- en computeractiviteiten van Excerpta Medica ondergebracht in een nieuw softwarehuis, Infonet, een gezamenlijk bedrijf van de uitgeverij en Van der Walle. In 1968 werd succesvol schaduw gedraaid en na installatie van het systeem in 1969 werden er al aanzienlijke besparingen gerealiseerd op het
productieproces van de uitgeverij. Bovendien werd het mogelijk om nieuwe tijdschriften voor steeds kleinere doelgroepen op de markt te brengen.
In 1974 begon Excerpta Medica, inmiddels overgenomen door Elsevier, haar publicaties per magneetband aan te bieden, zowel aan farmaceutische bedrijven voor intern gebruik van de onderzoeksafdelingen als elektronisch aan online-diensten. Zo kwamen de samenvattingen via de informatiedienst Dialog wereldwijd beschikbaar voor medische en farmaceutische onderzoekers.
Door het succes en de ervaringen bij Excerpta Medica kon Infonet uitgroeien tot een softwarehuis dat ook voor derden ging werken. Zo was het bedrijf betrokken bij de ontwikkeling van het redactioneel systeem voor de Grote Spectrum Encyclopedie (1970–1979) en bij de ontwikkeling van het bibliotheeksysteem PICA".

Pierre Vinken (rechts) naast Neelie Kroes, toenmalig staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat in 1980 tijdens de lancering van het Nederlandse knooppunt van het Europese netwerk EURONET*DIANE (foto © NBBI Archief)




In 1972 werd Excerpta Medica overgenomen door Elsevier en kwam Pierre Vinken in het bestuur van de uitgeverij. Zijn ambitie was de uitgeverij de top uitgeverij te laten zijn van professionele (wetenschappelijke en zakelijke) informatie. Uiteindelijk leidde hij Elsevier via een aantal fusies naar het concern Reed-Elsevier. In 1999 nam hij afscheid van het concern. De uitgeverij was inderdaad een van de belangrijkste spelers te worden van wetenschappelijke en zakelijke informatie in de wereld na de aankoop van de informatiedienst Lexis-Nexis.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten